ทองเหมาะ แจ่มแจ้ง
ปราชญ์จุลินทรีย์
นายทองเหมาะ แจ่มแจ้ง เกิดเมื่อวันที่ ๒๓ เมษายน ๒๔๘๖ เป็นชาวบ้าน ต.วังหว้า อ.ศรีประจันต์ จ.สุพรรณบุรี หรือที่ชาวบ้านแถวนั้นเรียกท่านว่า “ลุงทองเหมาะ” บ้านของท่านเป็นศูนย์ปราชญ์ หรือสถาบันพัฒนาการเรียนรู้เกษตรอินทรีย์ ที่ได้รับการยอมรับจากชาวบ้านใกล้เคียง และเป็นที่รู้จักของเกษตรกรส่วนใหญ่ทั่วประเทศในขณะนี้
ก่อนที่จะพบความมหัศจรรย์ของจุลินทรีย์ ท่านเคยทำนา ทำไร่อ้อย ทำไร่มันสำปะหลัง และเลี้ยงปลา ซึ่งล้วนแต่เป็นเกษตรเชิงเดี่ยว ปลูกอย่างเดียวชนิดเดียวล้วน ๆ และเน้นการใช้สารเคมี ไม่ว่าจะเป็นปุ๋ยเคมี ยาปราบศัตรูพืช คิดเพียงอย่างเดียวว่าจะช่วยเร่งให้มีผลผลิตเร็วและได้ผลเยอะ ๆ คุ้มกับการลงทุน แต่แล้วท่านก็พบว่าเป็นเพียงการทำตามคำโฆษณาชวนเชื่อของพ่อค้าหัวใสเท่านั้น เพราะสิ่งที่ได้รับไม่คุ้มกับการลงทุน ยิ่งทำยิ่งจน เพราะพ่อค้ากำหนดราคาทั้งปุ๋ยเคมี และสารเคมีต่าง ๆ โดยเฉพาะยาปราบศัตรูพืช รวมทั้งราคาผลผลิตเกษตรกรไม่สามารถกำหนดราคาผลผลิตได้เอง
นอกจากนี้ลุงทอมเหมาะยังพบว่าเกษตรเคมีนอกจากจะทำลายผืนดินที่ทำกินแล้วยังทำลายสุขภาพตนเองด้วย เพราะร่างกายที่เคยแข็งแรงอ่อนล้าลงอย่างเห็นได้ชัด สุขภาพที่เคยดีกลับไม่มีเรี่ยวแรง สารเคมีสะสมในร่างกายอย่างไม่รู้ตัวหลังจากคิดทบทวนว่าหากต้องพึ่งพาสารเคมีต่อไปต้องลำบากแน่ ยิ่งทำยิ่งจนต้นทุนก็สูงแล้วยังมีต้นทุนชีวิตของลุงเองด้วยจึงหันมายึดแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เรื่องเกษตรทฤษฎีใหม่ ตามปรัชญาหลักเศรษฐกิจพอเพียง โดยทำนาข้าวอินทรีย์ที่ใช้จุลินทรีย์และสารชีวภาพจนพบว่ามาถูกทางเพราะข้าวที่ปลูกได้ผลดีกว่าที่คาดไว้ ขณะเดียวกันสุขภาพที่เคยมีปัญหาก็กลับมาแข็งแรงดังเดิม
ลุงทองเหมาะได้ศึกษาค้นหาวิธีการทำนาให้ได้ผลผลิตมากขึ้นโดยวิธีการทำนาอย่างประณีต ตั้งแต่การคัดเมล็ดข้าวที่จะนำมาปลูกทีละเมล็ดคัดเมล็ดลีบไม่สมบูรณ์ออกหมด พัฒนาปรับปรุงเครื่องจักรให้เหมาะสมกับพื้นที่ เช่น เครื่องหยอดเมล็ดพันธุ์ข้าว ผลิตสารชีวภัณฑ์ต่าง ๆ เพื่อใช้ในการทำนา พัฒนาจุลินทรีย์ท้องถิ่นที่มีประสิทธิภาพสูงและเหมาะกับท้องถิ่น เมื่อสำเร็จแล้วก็ตั้งชื่อว่า TM ซึ่งมาจากชื่อ ทองเหมาะ ก่อนหน้านี้มีจุลินทรีย์จากต่างประเทศชื่อ EM ผลิตสารป้องกันและขับไล่แมลงจากสมุนไพร และผลิตฮอร์โมนจากรกสุกร นอกจากนี้ยังได้ผสมพันธุ์ข้าวพันธุ์ใหม่สำเร็จ โดยตั้งชื่อว่า “พันธุ์เบาบางงาน”
ปี ๒๕๔๘ ลุงทองเหมาะได้รับการเชิดชูเกียรติเป็นครูภูมิปัญญาไทย รุ่นที่ ๔ ของสภาการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ และได้รับรางวัลเกษตรกรดีเด่น สาขาอาชีพทำนา ระดับเขต จากกรมส่งเสริมการเกษตร ปี ๒๕๔๙ ได้รับรางวัลเกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ สาขาอาชีพทำนา ได้รับพระราชทานโล่รางวัลในงานพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ วันที่ ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๔๙ ปี ๒๕๕๑ ได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ และปี ๒๕๕๒ ได้รับปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาพืชศาสตร์ จากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลสุวรรณภูมิ
ลุงทองเหมาะให้การสนับสนุนนักศึกษามหาวิทยาลัยชีวิต ศูนย์เรียนรู้เดิมบางนางบวช จังหวัดสุพรรณบุรี และนักศึกษา ศูนย์เรียนรู้หันคา จังหวัดชัยนาท รวมทั้งให้ใช้บ้านของท่านเป็นแหล่งเรียนรู้ โดยท่านให้ความรู้แก่นักศึกษา ม.ชีวิตทั้งในด้านทฤษฎีและการปฏิบัติ ท่านเน้นกับนักศึกษาอยู่เสมอว่า “ความอดทนถือว่าเป็นเลิศ”
